Toekomstvisioenen — Verklaringen voorgevoelens en visioenen

Veel mensen zeggen dat ze voorgevoelens hebben van toekomstige gebeurtenissen, maar is dat nu een kwestie van helderziendheid, of is het simpel te verklaren?

Op 1 juni 1974 in de middag schoot er een enorme vuurbal door een chemische fabriek in Flixborough, in South-Humberside, in Engeland, waardoor 28 mensen werden gedood en honderden gewond raakten. Op diezelfde dag zag een jonge vrouw in het nabijgelegen Cleethorpes een nieuwsflits over de ramp op haar televisie. Natuurlijk kun je verwachten dat de media op zo’n catastrofe afgaan, maar deze verslaggeving was wel van zeer bijzondere aard: ze vond plaats vier uur vóór de ramp.

Helderziendheid?

Zulke voorgevoelens van een toekomstige gebeurtenis komen vaker voor dan we denken, en kunnen iedereen overkomen, op ieder moment. Een van de beroemdste gevallen betreft een ramp die op 21 oktober 1966 plaatsvond in Aberfan, een mijnstadje in Zuid-Wales.

Nadat het een tijd slecht weer was geweest in dit gebied, gleed er een enorme stroom modderig kolenslak van een heuvel en overspoelde de plaatselijke lagere school, waarbij zo’n 150 kinderen en volwassenen het leven lieten. Kort daarna onderzocht de psychiater dr. John Barker 200 meldingen van voorgevoelens van de ramp. Nadat hij een groot aantal gevallen had kunnen ontkrachten bleven er zo’n 60 over die betrouwbaar leken, en waarin de hoofdpersoon anderen over de ramp had verteld voordat hij gebeurde. Veel gevallen kwamen uit het gebied maar sommigen hadden veel verder weg hun oorsprong.

Een typisch voorbeeld is een vrouw uit Sidcup in Engeland, die zeven dagen vóór de ramp haar vrienden vertelde over een droom waarin water en kolen van een heuvel vielen en een gebouw bedolven in een mijnstadje in een vallei. Als dit niet overtuigend genoeg is, denk dan eens aan de meldingen van voorgevoelens die oudere staatslieden en andere publieke personen hebben gehad. Zo schreef de Amerikaanse president Abrabam Lincoln enkele weken voordat hij werd vermoord een brief aan vrienden waarin hij een zeer levendige droom beschrijft. Daarin ziet hij zijn lichaam opgebaard liggen in het Witte Huis. De Britse minister-president Winston Churchill stond niet bekend om zijn voorgevoelens, maar zijn “ingevingen” waren wel beroemd, en volgens sommigen was hij wel degelijk helderziend. Tijdens de nazi-Blitz op Londen was Churchill een keer gastheer bij een diner in 10 Downing Street. Hij wilde niet dat de luchtaanval zijn ontvangst zou verstoren, maar hij zei tegen de keukenbrigade dat ze het diner op réchauds moesten zetten en in de schuilkelder moesten gaan zitten. Een paar minuten later werd de keuken door een explosie in zijn geheel weggevaagd.

Droomdagboek.

De Engelse vliegenier J.W. Dunne werd zo geïntrigeerd door zijn eigen visioenen van de toekomst dat hij een dagboek ging bijhouden. Hij schreef alles wat hij zich herinnerde van zijn dromen op, om te zien hoe helderziend ze eigenlijk waren. Op een keer beschreef hij een droom waarin een trein van een dijk stortte bij Forth Bridge in Schotland. Een paar maanden later verongelukte de Flying Scotsman toen hij zo’n 25 kilometer bij de brug vandaan van een dijk afreed.

Dunne, die zijn dromen verzamelde in een boek, An Experiment With Time, had als theorie dat mensen diverse “ikken” hebben die ieder gebeurtenissen meemaakt in een andere tijd. Volgens zijn theorie ervaren we die andere ikken steeds wanneer het onderbewuste actief is, zoals wanneer we dromen. Als we contact maken met deze andere vorm van tijd, kunnen we een glimp van de toekomst opvangen. Hoewel Dunne’s ideeën erg interessant zijn, kunnen ze niet wetenschappelijk worden getest, en vormen ze maar één van de vele theorieën over helderziendheid. Een heel andere theorie heeft de droom-psycholoog Keith Hearne, die erop wijst dat aangezien tienduizenden mensen iedere nacht nachtmerries hebben, er een grote kans is dat enkele van deze dromen deels of geheel lijken op toekomstige gebeurtenissen. Om deze dromen als voorspellend te zien hoeft er niets paranormaals te gebeuren. De persoon wiens droom “uitkomt” ziet het als iets belangrijks, maar deze dromen zijn gewoon onderworpen aan de wetten van de kansberekening.

Een subtiele waarschuwing.

Andere onderzoekers hebben bedacht dat veel zogenaamde voorgevoelens gewoon het bewijs zijn van een verhoogde gevoeligheid voor prikkels van buiten. Als voorbeeld noemen zij de vele meldingen van voorgevoelens met betrekking tot natuurrampen die staan te gebeuren, zoals aardbevingen. Zo had de paranormaal begaafde Rus Wolf Messing zulke sterke voorgevoelens van een ramp, toen hij in 1948 Ashkhabad bezocht, dat hij de stad terstond verliet. Drie dagen later kostte een aardbeving aan 50.000 mensen het leven. Maar was dit wel een voorgevoel? Er is veel bewijs voorhanden dat sommige dieren een aardbeving kunnen voorvoelen, en vreemd gedrag van vee en huisdieren is een van de beste vroegtijdige waarschuwingen voor een aardschok. Het is mogelijk dat mensen die voorgevoelens hebben van dergelijke verschijnselen eigenlijk reageren op een of andere prikkel van buiten, die een waarschuwing betekent voor degenen die er gevoelig voor zijn. Onderzoek naar een aardbeving in de stad Newcastle in Australië, in 1989 leidde tot dezelfde conclusie. Een half uur voordat de beving kwam, registreerden twee radiografen ongewone patronen tijdens de hersenscan van een psychiatrische patiënt, waardoor het leek alsof iets in de omgeving invloed uitoefende op de scan, vóór de aardbeving. Het is bekend dat er zich verstoringen voordoen in het elektromagnetische veld tijdens de opbouw van een aardbeving, en onderzoek van Michael Persinger van de Laurentian University in Sudbury, in Ontario, Canada heeft uitgewezen dat zulke verstoringen visioenen, hallucinaties en angstgevoelens kunnen oproepen. Het is mogelijk, en zelfs zeer waarschijnlijk, dat genoemde voorgevoelens van aardbevingen een reactie zijn op ongewone elektromagnetische effecten.

Er zijn mogelijke andere, interessante verklaringen. Zoals in het geval van Vaunda Jones uit Arkansas, in de VS. Op een nacht werd ze wakker, ging naar de slaapkamer die haar twee dochters deelden, haalde de jongste uit het onderste stapelbed en nam haar mee naar haar eigen kamer. Een paar minuten later werd ze wakker van het geschreeuw van haar oudste dochter: het bovenste stapelbed was ingestort, en terecht gekomen op het kussen daaronder, waar het hoofd had gelegen van het jongste kind. Zulke voorvallen, waarbij een op handen zijnde plaatselijke ramp wordt afgewend, kunnen worden verklaard door het feit dat er zintuiglijke prikkels waar we ons niet bewust van zijn, worden opgeslagen in het onderbewuste. Met andere woorden: we nemen een enorme hoeveelheid zintuiglijke ervaringen onbewust waar. Als we dromen, maken we contact met het onderbewuste, en hoewel we slapen, kunnen we toegang krijgen tot deze onbewaakte informatie. Kan het zijn dat Vaunda Johnson onbewust het geluid van krakende stapelbedden die op instorten stonden heeft gehoord, en daarop heeft gehandeld? Iets dergelijks kan de verklaring zijn voor veel van die plaatselijke voorgevoelens in Aberfan. Het lijkt onwaarschijnlijk dat er een grote aardverschuiving heeft kunnen plaatsvinden zonder dat er in de dagen daarvoor al kleine wrijvingen en vallend koolslak waren geweest, en het is mogelijk dat de plaatselijke bevolking deze relatief kleine verstoringen onbewust heeft opgemerkt toen men sliep, hetgeen talloze dromen over een ramp heeft veroorzaakt.

Alledaagse visioenen.

Het grootste gedeelte van schijnbaar voorspellende dromen gaat niet over rampen maar over meer alledaagse verschijnselen. Typerend is een voorval dat door de onderzoeker Tom Lethbridge is opgetekend, die in de jaren ‘60 een droomdagboek bijhield. Op een nacht droomde hij over een gezicht en handen die bewogen in een soort lijst. De volgende dag zat hij in zijn auto en zag het gezicht door de voorruit van een passerende auto, en de handen die aan het stuurwiel draaiden. Zulke schijnbaar onbelangrijke kijkjes in de toekomst zijn misschien wel de meest interessante voorgevoelens. Als we van plan zijn ergens naar toe te gaan, of iets te gaan doen, overweegt onze geest direct alle mogelijkheden. Wie zullen we tegenkomen? Het lijkt erop alsof we psychologisch gezien voorbestemd zijn om de toekomst te overdenken.

Een collectieve geest?

Veel theoretici en met name de psycholoog Carl Jung en de bioloog Rupert Sheldrake veronderstellen het bestaan van de een of andere vorm van een gemeenschappelijke onderbewuste geest, op het niveau van de soort. Dit is de gedachte achter veel theorieën over telepathie. Als dit “collectieve onderbewuste” op dezelfde manier naar de toekomst kijkt als wij zelf op ons persoonlijke niveau doen, dan is het mogelijk dat in de droomtoestand onze dromen zich vermengen met de dromen van anderen, en we de toekomst gezamenlijk overdenken. Met deze theorie in gedachten zou Lethbridge’s droom over de man in de auto een eenvoudige overdenking zijn.

Toekomstig verleden.

Deze gedachte is om een andere reden ook heel belangrijk. Een van de sterkste argumenten tegen de mogelijkheid van toekomstvoorspelling is de botsing met onze ideeën over causaliteit, waarbij iedere oorzaak vooraf moet gaan in de lineaire tijd aan een gevolg. Als de toekomst nog niet heeft plaatsgevonden, kunnen we hem ook niet zien, maar als de toekomst er al is, dan is ieder gevoel van handelen met een vrije wil een illusie, want dan ligt ons leven al vast, wat voor keuzes we ook denken te maken. Maar als voorgevoelens voortkomen uit een collectieve geest, die toekomstige mogelijkheden overdenkt dan zijn ze niet verbonden met iets wat gepredestineerd is, maar met een afweging van mogelijkheden. Toekomstvisioenen zijn dan de afspiegeling van waarschijnlijkheden in plaats van de onverbiddelijke werking van een mechanisch Lot. Deze verklaring is extra aantrekkelijk omdat hij niet in tegenstelling is met de causaliteit noch met het idee van een vrije wil.